Bu kitabın amacı, işitme engelli bireylerin günlük hayatlarını idame ettirmek ve kendilerini ifade edebilmek için kullandıkları dil olan işaret dilini,bireylere ayrıntılı olarak aktarmaktır.
İşaret dili günlük konuşmalar içerisinde kullanıldığında daha akıcı olduğundan, işitenler ile işitme engelliler arasında bir köprü kurarak engellilere fırsat eşitliği yaratıp hayatlarını kolaylaştırmaktadır. Ülkemizde dilin, bölgelere ve değişik kültür düzeylerine göre farklı söyleyiş özelliği olduğu gibi, işaret dilinde de bir kelimenin birkaç farklı işareti olabilmektedir ve en önemlisi işaretler, işitme engelli bireylerin görebileceği alanda (baş-bel hizasında) olmalı, jest ve mimiklerle desteklenmelidir.
Kişiler işaretlerin yönünü değiştirebilir, kişisel özelliklerine göre sol ya da sağ ellerini kullanabilirler. Bu durum işaretlerde anlatım bozukluğu oluşturmamaktadır.
Bu kitap T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 2015 yılında hazırladığı Türk İşaret Dili Sözlüğü’nden yardım alınarak hazırlanmıştır.
Özet
Oldukça geniş kapsamlı bir derlem çalışmasının sonunda ortaya çıkan bu kitabın verilerini toplamak için alanda sürdürülen çalışmalar, Türk İşaret Dili (TİD)’nin, Sağır toplumu tarafından Türkiye’nin her bölgesinde ve yaşamın her alanında (tiyatro, spor, hukuk vd.) kullanılan ulusal bir işaret dili olduğunu bir kez daha kanıtlamış bulunmaktadır.
Dünyadaki diğer işaret dilleri gibi başka herhangi bir sözlü dilden türememiş doğal dil olan TİD, hem Türkçe’den hem de diğer ülkelerde kullanılan işaret dillerinden farklı dilbilgisel kurallar içermesinin yanı sıra,sözlü dillerde var olan yerel ağız/lehçe farklılıklarını da içinde barındırmakta, ancak bu farklılıklar, dilbilgisel işleyişte değil sözcük düzeyinde kendini göstermektedir.
Türk İşaret Dili Dilbilgisi Kitabı alanda gerçekleştirilen veri toplama süreci ve konuların metinleştirilmesi dahil olmak üzere 6 ay gibi çok kısa bir sürede ortaya konmuştur. Bu 6 aylık süreçte, pilot çalışma gerçekleştirilmiş, proje ekibine hem teknik hem de dilbilimsel eğitimler verilmiş, alan çalışmasının planlaması yapılmış, ardından Türkiye’nin dört bir köşesinde toplam 26 İl’e gidilerek her İl’den anadili Türk İşaret Dili olan ortalama 4 sağırdan yarı
yapılandırılmış yöntemle ve Türk İşaret Dili kullanılarak (toplam 113 sağırdan) veri toplanmıştır. Derlem büyüklüğü yaklaşık 800 sözcük olup 6.24 dakikalık kayıttan oluşmaktadır. Bu süreçte toplanan verilerin 4’te 1’i ElAN yazılımı ile çözümlenmiş, çözümleme belli bir düzeye ulaştıktan sonra kitabın yazımı gerçekleştirilmiştir.
Bu kapsamda bir işaret dili dilbilgisi projesinin ve kitabının ne Türkiye’de ne de başka bir ülkede gerçekleştirilmemiş olmasından yola çıkarak elinizdeki kitabın bir ilk olma özelliği taşıdığını da söyleyebiliriz